ERAKUSKETA ETA ARGITALPENERAKO PANELA

4.3_Baldatika.ENTREGA

A.PROGRAMA
Baldatika auzoaren garapenerako, gure proposamena antzinako zentral elektrikoaren berreskuratzean oinarritzen da funtsean. Zentral hau martxan jartzeko auzokideen ELKARLANA planteatzen da.

Honek suposatuko lituzkeen abantailak eta ondorioak izango dira gure proiektuaren xedea:

- Alde batetik, bizimodu aldaketa: auzokideek elektrizitatea doan izango dute egindako lanaren truke eta heuren arteko harremanak sendotzea lortuko da, auzoari izaera dinamikoago bat emanez.

- Eta bestetik, aldaketa fisikoa: Baldatikak eskeinitako aukera berriei esker, lanpostu eta etxebizitza berriak agertuko dira auzoaren inguruan. Guk garapen bilakaera hau Oleta auzoaren inguruan ere proposatzen dugu, zentral elektrikoarekin, garai bateko auzoen arteko harremanak eta komunikabideak ere indartu nahi ditugulako.

B.PLANTEAMENDU OROKORRA
Auzoaren garapen bilakaera planteatuta dugularik, egoera berriak izango lituzkeen beharrak aztertzeari ekin diogu.


   EGOERA BERRIA       BEHARRAK                 ERANTZUNA

  ·Lankidetza        ·Biltzeko espazioa       ·Espazio publikoa

                                            (plaza/frontoi/putzua)

                                              ·Elkartea
                                              ·Bilera aretoa
  
  ·Zentral           ·Langile gehiago         ·Aterpetxea
   hidroelektrikoa   ·Komunikazioen hobetzea  ·Errepide 
                                               moldaketa


  ·Biztanle gehiago  ·Etxebizitza gehiago     ·Eraikin berriak
                     ·Zerbitzu berriak        ·Denda
                                              ·Mediku/albaitari
                                               kontsulta
                                              ·Haurtzaindegi/
                                               ludoteka 

C.ESPAZIO PUBLIKOA
Baldatika auzoguneak badu jada espazio publiko nagusi bat, egungo elizatxoaren alboan kokatzen dena; baina ez du erantzun egokia ematen: egungo elkartea Foruako biztanleek erabiltzen dute gehienbat, eta eliza eta plazako baserria egoera kaxkarrean daude.

Gure proiektua, Baldatika auzoaren osotasunean (Oleta eta zentrala ere barnean hartuz) planteatzen bada ere, gune zentral honen garapenean sakondu dugu gehiago. Egungo egoeratik abiatuz, lehen aipaturiko eskaera berriei erantzun egokia emateko beharrezko akzioak burutuz:

Modu honetan, espazio publiko zabalagoa lortzeaz gain, maila ezberdinetan banatzea proposatzen da espazio eta sentsazio ezberdinak sortuz. 

UR PUTZUA
Zentral hidroelektrikoak beharko duen ur depositoa Baldatikan kokatzen denez, beste erabilera bat ematea eta espazio publikoan txertatzea proposatzen da. Udarako egun beroetan freskatzeko balioko duen ur putzua planteatzen dugu, inguruan etzateko belardiak eta oinezkoentzako zurezko pasarelak ipiniaz. 

FRONTOIA
Gaur egun elizarekin dagoen kota aldaketa nahiko handia denez, eustorma lanak egingo dituen frontoi txiki bat proposatzen da. Honek, plazari amaiera emango dio batetik, eta elizaren alboan espazio erabilgarri berri bat sortzen da. Frontoiaren irisgarritasuna bi modutara bermatzen da; ur putzuaren kota beretik eta plaza nagusitik jeisten diren gradetatik.

BEGIRALEKUAK
Ez dugu plaza itxi bat planteatu nahi izan, Baldatikatik ikusten diren bistak paregabeak iruditzen zaizkigulako. Gainera, plaza nagusiak, zein azpimailako espazioak hegoalderantz orientatuak daude.

OINA ETA SEKZIO OROKORRAK

D.ERAIKINAK
Baldatikako gune zentral honetan kokatzen diren bi eraikinen berreskuratzea eta berrerabiltzea proposatzen da, auzo berriaren beharrei erantzuna emateko. Alde batetik, plazari fatxada ematen dion baserri handia berritzea erabaki da, barnean, gure programa antolatuz. Eta bestetik, elizari sabaia kendu eta hegoaldeko fatxadan anpliazio bat egiten diogu, barnean aterpetxea sartu ahal izateko.


BASERRIA-HERRIKO ETXEA
Baserriaren jatorrizko itxurara bueltatzea izan da lehenengo helburua, beraz, aurrealdean eta albo batean zeuzkan gehigarriak kendu dizkiogu. 
Plazara ematen duen sarrera nagusiaz gain, ipar-ekialdeko fatxadan bigarren sarrera bat proposatzen dugu, goiko solairura sartzeko, teilatu pixkat altxatuaz.

ELIZA-ATERPETXEA
Harrizko kargahormak mantendu ditugu, baina teilatua zertxobait altxa diogu, albo baterantz luzatuz eraikinaren handitzea ahalbidetzeko. 

Eraikin zaharraren barnean, aterpetxearen espazio amankomunak planteatu dira, eta eranskinean, aldiz, logelak eta komunak. Horrez gain, espazioari aberastasun handiago emateko, bi altueratako espazioa sortu da, goiko solairura ere igotzeko aukerarekin. 

Bestalde, argiztapenari ere ahalik eta etekin handiena ateratzen saiatu gara, alboko eta sabaiko leihoak jarriaz.

E.IRUDIAK

F. A1PANELAK

 

4.2_Baldatika. Auzoaren garapen prozesua

  Aurretik planteatutako programari begirada bat botata, gure proiektua zentral hidroelektrikoa eta honek ekarriko dituen aldaketen bidez auzokideen harremanak estutzean zentratu dugu.

Horrela, planteatzen dena zentrala berreskuratzea eta martxan jartzea da. Ideia auzo horretara bizitzen doazenak elektrizitatea debalde edukitzea da, astean behin zentralaren ardura hartzearen truke. 

  Zentrala ez da Baldatika auzoan bertan kokatzen, erreka ondoan baizik, auzotik 150 m-ko desnibela dagoelarik. Auzoan bertan kokatzen dena ur jauzia da, aurrerago komentatuko dugun moduan, beste erabilera bat gehituko dogunari, eta hemetik diametro handiko tutu bat jaitsiko da zentraleko turbinaraino eta bertako generadore eta transformadoreen bitartez elektrizitatea sortuko da. Sortutako elektrizitatea ur saltotik zentralerainoko altuera eta ur emariaren araberakoa izango da. Auzo txikia izanik elektrizitate nahikoa sortuko da bertako guztien beharrak asetzeko.

  Ur saltoa, auzoan, 1 metro altuerako paretaz inguratutako zulo baten moduan ikusten da eta gaur egun elkartea denaren ondoan kokatzen da. Elkarteak, elizak eta erdi erorita dagoen baserri batek plaza moduko bat osatzen dute kotxeak aparkatzeko erabiltzen dena. Gure intentzioa gune hau auzokideen batzeko tokia izatea da eta honen ondorioz haien harremanak indartzea.

  Depositu honen kokalekua dela eta, eraberritzearekin batera erabilera bat ematea ere pentsatu dugu. Udaran, igerileku funtzioa emango zaio, ur saltoaren eta igerilekuaren zatiak behar bezala bananduz, ur-saltoaren presioak jendea ez kaltetzeko. Bestalde, neguan ere, inguruko berdegune eta espazio egokituak erabili ahalko dituzte.

  Horrez gain, bertan kokatzen diren eraikinak ere aztertu dira eta haien balioa erabaki da. Elkartea, antzinako eskola bat da, gaur egun kanpoko jendeak bakarrik erabiltzen duena eta auzoari ezer ez eskeintzen diona. Ondorioz, hau botatzea erabaki dugu eta horrela plaza zabaldu hegoalderuntz, bista paregabeak lortuz.

  Elizari dagokionez, oso egoera kaxkarrean aurkitzen da, egun ezin daiteke barrura sartu erortzear dagoelako. Gure ideia hau hustea eta berrikuntza bat eginez beste erabilpen bat ematea da. Kasu honetan, auzora familia gehiago joango direnez eta honek umeak ekarriko dituenez, haurtzaindegi bat proposatu da.

 Plazan kokatzen den baserrian ere berriztapena proposatu da. Erdi erorita dagoelarik egitura berria jorratu beharko da  eta plazari hobeto egokitzeko denborarekin atzikitako gehigarriak ezabatuko dira. Bertan, HERRIKO ETXEA planteatzen dugu. Bere gain, elkartea, bilera aretoa, mediku kontsulta, eta bestelako erabilera amankomunak hartuko ditu.

  Tratatu beharreko beste puntu garrantzitsu bat plazaraino ailegatzen den bidea da, zentrala, beheko Olabe auzoa eta Baldatika lotzen dituena.  Bi auzoen arteko garai bateko erlazioa berreskuratzea da helburua. Plazatik, autoak igaro ahalko dira, baina ez da lurzoruan bide tramarik agertuko; plaza errepideari gailenduko baitzaio.

  Plaza edo eremu publikoaren inguruko kota aldaketa aprobetxagarria izateko, bi nibel ezberdinetan planteatu da espazioa, 3 m-ko aldaketa dagoelarik. Elizaren alboan, frontoi txiki bat jarri da, eustorma funtzioa izango duena eta aldi berean, haurreskola aurrean gune bat sortuko duena. Plaza nagusia eta frontoiaren lotura, eskailera eta grada bitartez egin da. Grada hauek frontoira emateaz gain, hegoaldeko orientazioa dute.

  Kota ezberdintasuna aprobetxatuz, espazio nagusiaren azpikaldean gune estali bat ere proposatu da, Euskal Herria oso toki euritsua izanik, eguraldi txarra egiten duen egunetan ere jendeak biltzeko aukera izan dezan. Gainera beheko begiralekuarekin harreman zuzena dauka.

4.1 Baldatika_hasierako analisia

Azken proiektu honen aurrean, lehenengo pausoa egokitu zaigun auzoa aztertzea izan da: auzogunearen garapena, urteetan zehar jasandako aldaketak (fisikoki nahiz bizimoduaren aldetik), egungo egoera....

Horretarako, bertara hurbildu gara, jendearekin hitzegin ahal izateko eta gertakizun ezberdinen informazioa haien eskutik lortu ahal izateko. Baserri ezberdinetako jendearekin aritu ginen goiz oso batez, bertan garatzea egokitu zaigun proiektua bideratzeko gai interesgarriren baten bila.

Hona hemen hizketaldi hoietako baten adibidea:

Behin lekura gerturaturik eta bertako jendearekin gaia aztertuta, auzoaren bilakaeraren nondik norakoak eta zergatiak aztertzeari ekin genion. 

Baldatika eta inguruko 1930eko mapa topografikoa lortu genuen, eta egungo egoerarekin konparatuz emandako aldaketak hausnartzen hasi ginen. 

Baldatika betidanik izan da baserriz osaturiko auzoa, baina urteak igaro ahala bertakoen bizimoduan aldaketak eman dira. Garai batean, baserriek lantoki + etxe funtzioa jasotzen bazuten ere(bakoitza bere landa lurrekin inguraturik eta animalien presentzia nabarmenarekin) gaur egun bizitokia baino pixkat gehiago baino ez da (baratzeak norberaren kontsumorako dauzkate orain).

Horrez gain, jendearen arteko erlazioak ere nabarmen aldatu dira. Garai batean AUZOLANA zen elkarbizitzaren eredu; gaur egun aldiz, bertara iritsi diren azkenengoek euren etxebizitza modu indibidualean planteatu dute (kale nagusiari bizkarra emanez eta gainontzeko auzo espazioekin batere erlazitik bilatu gabe).

Eta aldaketa guzti hoiek, auzoaren eraikuntzan eragina izan dute noski. Eta gure azterketa ,beraz, bi norabidetan planteatu dugu; batetik, auzoaren garapena denboran zehar, eta bestetik, auzoan garatu diren eraikinen garapena:

Azterketa guztik honekin argi geratu zaigu, gure proiektuaren helburua zein izango den: Baldatikako auzokideen antzinako harreman eta elkarbizitza giroa berreskuratzea eta bermatzea.

Horretarako, bertako jendeak emandako informazioaz baliatuko gara, eta gure proposamenean baliagarri diren datuak erabiliko ditugu:

- era fisikoan herria garatzeko (eraikinak kokatzeko) arau minimo batzuk ezarriz

- zentral elektrikoa eta ogigintza berreskuratuz, jendea erakartzeko eta bertako biztanleen arteko harremana eta konpromezua bermatzeko

AUZUNEAREN ERAIKINEN KOKATZEAREN ARAUTZEA  

 Gaur egun egiten ari diren etxebizitzak euren partzelen erdian kokatzen dira eta normalean sarrerak ez daude espazio ireki amankomun batera begira, ezta kale nagusiaren kotan ere, beraz hurrengo urteetan egingo diren eraikinak honako baldintzak bete beharko dituzte:

 · sarrera kale nagusiari begira jarriko da eta harreman zuzena eduki beharko du honekin

 · ez da inolako hesirik jarriko

ZENTRAL ELEKTRIKO ZAHARRA BERRESKURATU 

Auzoan kokatzen zen zentral elektrikoa berregin eta auzo guztiarentzako doako elektrizitatea lortuko dugu, auzolagunen artean zentrala kontrolatzearen truke.

OGIA EGITEKO KOOPERATIBA TXIKI BAT  

Egun berezietan soilik ogia antzinako labeetan egiteko ohitura daukate Baldatikan, hori dela eta bizilagunen arteko harreman hori bermatzeko, ogia egiteko kooperatiba txiki baten sortzea proposatzen dugu, denon artean (batek garia, besteak egurra labeantzako, banatzeko furgoneta, Gernikako azokan saltzeko...) eskala txikian hasita, handitu daitekeen kooperatiba proposatzen dugu.

3.3 Ereño_A1 laburpen panela

3.2 Ereño_Proiektuaren garapen prozesua

[A] Eremuaren azterketa:

Espazio eta bizipen ezberdinen aztertzea izan da lehen pausoa; harrobiak zein ezaugarri eskeintzen dizkigun jakiteko, eta hauen balore eta potentziala indartu ahal izateko:

·PLATAFORMAK_harrobiaren hormak (mugak) osatzen dituzte; kota ezberdinetan kokatzen dira, dimentsio eta norabide ezberdinekin.

·ZULOAK_hormetan ageri diren etenguneak, zein lurzoruan gertatzen diren gorabehera bortitzak dira. Bi espazio edo gune bereizten dituzte.

·LURZORUKO ZULOTXOAK_lehenengo ikusian nabari ez badira ere, harrobiaren funtzionamenduaren ezaugarri esanguratsuenetako bat dira. Gerora ere erabilgarri izan daitezke oso.

 
·LANDAREAK_harrobiaren barne espazioa inguratzen duen baso edo zuhaitz multzoa batetik, eta harrobian bertan ageri diren landareak bestetik. Elementu bizidunak izanik, denboran zehar garapena jasango dute eta urtaroaren arabera, paisaia aldakor bat eskeintzen digute.

·BIDEAK_plataforma edo gune nagusi ezberdinetara iristea ahalbidetzen digutenak dira.

·ERAIKINAK_urrunetik ikusten diren erreferentzia bisualak dira, baina egun erabilerarik ez dutenak. Kokapenaren arabera, erabilera ezberdina izan dezakete.

·HORMAK_harrobiaren izaeraren funtsa dira.

·HARRI BLOKEAK_garai bateko jardueren aztarna dira. Eskala eta tamaina ezberdinetakoak, aurki ditzakegu, funtzio ezberdinei erantzuteko zain.

[B] Esku hartzea:

·GARBIKETA_harrobiaren barne espazioak txukuntzea. Plataforma nagusien lurzorua lautzea eta landare desegokiak kentzea izango da oinarrizkoa.

·IRISGARRITASUNA_harrobiko guneen arteko irisgarritasuna erraztuko da posible den heinean. Horretarako, bertako harriak erabiliko dira; apoio moduan batzutan, eskaloi modura bestetan.

·SEGURTASUNA_harrobiko altuera aldaketa bortitzetatik eta bestelako arriskuetatik babesteko, landaredia erabiltzea erabaki da. Modu honetan, bertara joango den jendearen segurtasuna bermatzea posible da, harrobian esku hartze gogorrik egin gabe.

[D] Erabiltzea:

Behin oinarrizko esku hartzea garatuta, harrobiaren proiektua osatzeko falta den gauza bakarra erabilera ematea litzateke. Horretarako, aukera askea emango zaio bisitariari bere imaginazioa martxan jar dezan.

Dena den, nik erabilera aukera batzuk proposatu ditut: